Qeveria shqiptare miratoi gjatë mbledhjes së fundit të Këshillit të Ministrave projektligjin për kontrollin e kultivimit dhe përpunimit të bimës së kanabisit dhe prodhimit të nënprodukteve të saj për qëllime mjekësore dhe industriale.
Por si do funksionojë në thelb legalizimi i të ashtuquajturit “kanabis mjekësor”.
Fillimisht, projektligji detyron ngritjen e një strukture të quajtur “Agjencia Kombëtare për Kontrollin e Kanabisit”.
Kjo e fundit, do të jetë në varësi të Ministrisë së Shëndetësisë.
Agjencia në bashkëpunim me Agjencinë e Barnave Mjekësore, Agjencinë e Fidanëve në Ministrinë e Bujqësisë, si edhe me strukturat e tjera si Policia e Shtetit dhe Ministria e Brendshme është e ngarkuar për të kontrolluar dhe monitoruar procesin në të gjitha hallkat që nga farërat, mbjellja, korrja, tharja dhe destinacioni fundor i kanabisit.
Në projektligj janë parashikuar të gjitha kushtet për aspektet e dhënies së licencave dhe lejeve për subjektet e interesuara.
Pranë Agjencisë Kombëtare për Kontrollin e Kanabisit do të ngrihet edhe Komisioni i Licencave.
Ky komision do të administrojë dhe verifikojë kërkesat që do të paraqesin subjektet dhe do të vendosë edhe sanksione për ato subjekte që pajisen me leje dhe licenca por që shkelin kushtet ose dalin përtej kuadrit ligjor të përcaktuar.
Ndër të tjera, parashikohet edhe ngritja e regjistrit të posaçëm të subjekteve të licencuara dhe të lejuara, i cili do jetë i aksesueshëm nga gjithë strukturat përkatëse të shtetit, në mënyrë që ky proces të jetë i monitoruar.
Licenca për çdo kompani të interesuar miratohet nga qeveria bazuar mbi disa kritere dhe procedura përzgjedhëse të organizuara nga Agjencia Kombëtare e Kanabisit.
Vendimi i qeverisë për pajisjen e një kompanie për licencën për kultivimin e kanabisit propozohet nga Ministri i Shëndetësisë, në rastin konkret nga ministrja Ogerta Manastirliu.
Detajet e projektligjit
Në ligj është vendosur gjithashtu një kufizim sa i takon sipërfaqes maksimale të tokës që mund të kultivohet me kanabis.
Konkretisht, sipërfaqja totale e lejuar për kultivimin e bimës së kanabisit për qëllime mjekësore nuk mund të jetë më e madhe se 200 hektarë në rang kombëtar.
Gjithashtu, sipërfaqja e njësisë së licencës të aktivitetit për qëllime mjekësore nuk mund të jenë më të vogla se 5 hektarë dhe jo më të mëdha se 10 hektarë.
Licenca jepet për një periudhë 15-vjeçare. Kërkuesi, për t’u pajisur me licencë, paguan në momentin e paraqitjes së kërkesës një tarifë e cila është e pakthyeshme.
Masa e tarifës, procedura dhe mënyra e përdorimit të kësaj tarife përcaktohen me vendim të Këshillit të Ministrave.
Çdo 3 vjet, kushtet e licencës rivlerësohen nga agjencia, e cila, nëse konstaton mos-përmbushjen e kushteve dhe kritereve, propozon, sipas rastit, pezullimin ose shfuqizimin e licencës apo i kërkon subjektit plotësimin e kushteve brenda një afati 30-ditor.
Jo më vonë se 6 muaj përpara përfundimit të afatit të vlefshmërisë së licencës subjekti mund të kërkojë rinovimin e saj kur provon se plotëson kushtet e pajisjes me licencë, sipas përcaktimeve të këtij ligji.
Për t’u pajisur me licencë, sipas ligjit subjekti, administratori, anëtarët e organeve drejtuese, ortakët apo aksionarët nuk duhet të jenë në ndjekje penale apo në gjykim për ndonjë vepër penale.
Në raste shkeljesh do të angazhohen penalitetet nga 500 mijë lekë deri në 5 milionë, si dhe ndalimi i përkohshëm i kryerjes së veprimtarisë për një periudhë nga 6 muaj deri në 3 vjet.
Ministri përgjegjës për shëndetësinë vendos për shfuqizimin e licencës nëse subjekti shkel në mënyrë të përsëritur kushtet e licencës, legjislacionin në fuqi për ushtrimin e aktiviteteve, për të cilat është licencuar, nuk fillon zhvillimin e aktivitetit brenda një afati prej 12 muajsh nga miratimi, nëse subjekti e ka marrë licencën nëpërmjet mashtrimit apo deklarohet i falimentuar.
Në ligj janë vendosur kritere të forta për t’u pajisur me licencë. Praktikisht, asnjë kompani shqiptare nuk i plotëson kushtet, pasi kriteri i parë është që kompania duhet të ketë eksperiencë 3-vjeçare në kultivimin, prodhimin, përpunimin, qarkullimin dhe administrimin e bimës së kanabisit.
Kompania ose aksioneri me 51 për qind të aksioneve të shoqërisë duhet të jetë ushtrues i veprimtarisë së prodhimit të nënprodukteve të bimës së kanabisit në një nga 38 vendet pjesë të Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik për të paktën 5 vite.
Subjekti duhet të jetë i pajisur me certifikatë të paktës së mirë të prodhimit lëshuar nga Agjencia Evropiane e Barnave ose Agjencia Amerikane për Ushqimin dhe Barnat.
Gjithashtu, kompania duhet të ketë një kapital jo më të vogël se 100 milionë lekë.
Kriteret e licensimit
Kriteri i parë është që kompania duhet të të ketë eksperiencë 3-vjeçare në kultivimin, prodhimin, përpunimin, qarkullimin dhe administrimin e bimës së kanabisit. Automatikisht, do të jenë kompani të huaja ato që do të mund të operojnë. Kompania ose aksioneri me 51% të aksioneve të shoqërisë duhet të jetë ushtrues i veprimtarisë së prodhimit të nënprodukteve të bimës së kanabisit në një nga 38 vendet pjesë të Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik për të paktën 5 vite. Subjekti duhet të jetë i pajisur me certifikatë të paktës së mirë të prodhimit lëshuar nga Agjencia Europiane e Barnave Agjencia Amerikane për Ushqimin dhe Barnat.
Kompania që aplikon duhet të ketë një kapital jo më të vogël se 100.000.000 lekë.
Më pas ato duhet të të paraqesin planin e zhvillimit të biznesit, modelin e kultivimit dhe qëllimin e kultivimit si dhe sipërfaqen minimale dhe maksimale të njësisë së zhvillimit. Duhet të paraqesin planin e përpunimit të mjediseve për tharjen, prerjen dhe magazinimin e kanabisit. Planin e sigurisë për sipërfaqen për kultivim dhe përpunim e kanabisit duke përcaktuar elementët e mbrojtjes, rrethimit, sigurinë me telekamera dhe sigurimi fizik për 24 orë.
Për t’u pajisur me licencë, sipas ligjit subjekti, administratori, anëtarët e organeve drejtuese, ortakët apo aksionarët nuk duhet të jenë në ndjekje penale apo në në gjykim për ndonjë vepër penale. Në raste shkeljesh edhe penalitetet janë nga 500 mijë lekë deri në 5 milionë, si dhe ndalimi i përkohshëm i kryerjes së veprimtarisë për një periudhë nga 6 muaj deri në 3 vjet. Ministri përgjegjës për shëndetësinë vendos për shfuqizimin e licencës nëse subjekti shkel në mënyrë të përsëritur kushtet e licencës, legjislacionin në fuqi për ushtrimin e aktiviteteve, për të cilat është licencuar, nuk fillon zhvillimin e aktivitetit brenda një afati prej 12 muajsh nga miratimi, nëse subjekti e ka marrë licencën nëpërmjet mashtrimit apo deklarohet i falimentuar.
Komisioni
Pranë Agjencisë Kombëtare për Kontrollin e kanabisit ngrihet Komisioni i Licencave për shqyrtimin dhe vlerësimin e kërkesave të paraqitura për marrjen e licencës për kultivimin e cannabis-it për qëllime mjekësore. Komisioni ka 7 anëtarë:
a) 3 përfaqësues nga ministria përgjegjëse për shëndetësinë;
b) 1 përfaqësues nga ministria përgjegjëse për rendin dhe sigurinë publike;
c) 2 përfaqësues nga ministria përgjegjëse për bujqësinë;
ç) 1 përfaqësues nga ministria përgjegjëse për ekonominë.
Kryetari i Komisionit është njëri nga përfaqësuesit e ministrisë përgjegjëse për shëndetësinë. Emrat nominalë të anëtarëve të Komisionit të Licencave caktohen me urdhër të ministrave përkatës. Ata mund të caktojnë të caktojnë si anëtarë persona që ushtrojnë funksione publike që kanë lidhje me funksionin dhe detyrat e këtij Komisioni dhe kanë jo më pak se 5 vite përvojë pune. Anëtarët e Komisionit caktohen për një periudhë deri në 4 vjet. Ata do kenë detyrim që të nënshkruajnë deklaratën e konfidencialitetit, deklaratën e mungesës së konfliktit të interesit si dhe duhet të jenë të pajisur me certifikatën e sigurisë nga Drejtoria e Sigurimit të Informacionit të Klasifikuar.
Rregullimi fiskal
Mes kritereve për të aplikuar për licencë është vetëdeklarimi për punësimin për të paktën dhjetë persona, të paraqesë vetëdeklarim për punësimin për të paktën 10 persona për çdo njësi, 2 prej të cilëve duhet të jenë punonjës të kualifikuar në fushën e farmacisë dhe agroinxhinierisë, me përvojë pune jo më pak se 3 vjet në fushën përkatëse. Kriter është edhe vetëdeklarimi për gatishmërinë për të lidhur marrëveshje me strukturën përgjegjëse të ministrisë përgjegjëse për rendin dhe sigurinë publike për të garantuar aksesin për inspektim si dhe vetëdeklarim se do të fillojë ushtrimin e veprimtarive të përshkruara në licencën e brenda 12 muajve nga hyrja në fuqi e vendimit.
Subjektet duhet të bëjnë një vetëdeklarim se pas vitit të tretë do të paguajë një tarifë vjetore të barabartë me 1.5 % të qarkullimit vjetor, por në çdo rast, jo më pak se 10,000,000 lekë. Subjektet duhet të paraqesin garanci bankare në masën 10% të vlerës së investimit, si edhe të paraqesin vetëdeklarim se do të plotësojë të gjitha kërkesat për gjurmueshmërinë, sipas përcaktimeve të këtij ligji.
Licenca jepet për një periudhë 15-vjeçare. Kërkuesi, për t’u pajisur me licencë, paguan në momentin e paraqitjes së kërkesës një tarifë e cila është e pakthyeshme. Masa e tarifës, procedura dhe mënyra e përdorimit të kësaj tarife përcaktohen me vendim të Këshillit të Ministrave. Çdo 3 vjet, kushtet e licencës rivlerësohen nga Agjencia, e cila, nëse konstaton mospërmbushjen e kushteve dhe kritereve, propozon, sipas rastit, pezullimin ose shfuqizimin e licencës apo i kërkon subjektit plotësimin e kushteve brenda një afati 30-ditor. Jo më vonë se 6 muaj përpara përfundimit të afatit të vlefshmërisë së licencës subjekti mund të kërkojë rinovimin e saj kur provon se plotëson kushtet e pajisjes me licencë, sipas përcaktimeve të këtij ligji.
Shkeljet dhe abuzimet
Kur nuk përbëjnë vepër penale, shkeljet e dispozitave të këtij ligji përbëjnë kundërvajtje administrative dhe do të dënohen me një gjobë deri në masën 5.000.000 (pesë milionë) lekë. Kjo do të thotë, pra, që prodhimi dhe tregtimi jashtë sistemit (nëse nuk je i licencuar sipas këtij ligji), do të vazhdojë të konsiderohet vepër penale.
Dispozitat:
1.Shkeljet e mëposhtme, kur nuk përbëjnë vepër penale, përbëjnë kundërvajtje administrative dhe dënohen, si më poshtë vijon:
a)me gjobë nga 500 000 (pesëqind mijë) deri në masën 1 000 000 (një milion) lekë, nëse subjekti i licencuar apo i lejuar:
i. përdor barna narkotike dhe lëndë psikotrope, në kundërshtim me kushtet e përcaktuara me këtë ligj;
ii. reklamon në mënyrë direkte apo indirekte të gjitha veprimtaritë në lidhje me bimën e cannabis-it për qëllime mjekësore;
iii. kryen shitje në territorin e Republikës së Shqipërisë të bimës së cannabis-it mjekësor apo nënprodukteve të saj apo produkteve përfundimtare;
iv. nuk zbaton masat e dhëna nga Agjencia në lidhje me ushtrimin e veprimtarisë së licencuar apo të lejuar;
v. pengon procesin e marrjes së mostrave, sipas parashikimeve të nenit 36, të këtij ligji;
vi. tejkalon afatin e caktuar për grumbullimin e sasive të prodhuara të masës së fituar të thatë të cannabis-it për qëllime mjekësore;
vii. nuk përmbush detyrimet në lidhje me njoftimin e ministrisë përgjegjëse për rendin dhe sigurinë publike, të ministrisë përgjegjëse për bujqësinë dhe të ministrisë përgjegjëse për shëndetësinë për çdo gjendje që tregon dyshim se cannabis-i ose pjesë të bimëve të saj janë përdorur ose do të mund të përdoren për prodhimin e lëndëve narkotike dhe psikotrope;
viii. nuk përmbush detyrimet në lidhje me mbajtjen e regjistrit për sasinë e prodhuar dhe atë të blerë të cannabis-it për qëllime mjekësore dhe/ose industriale apo nuk dorëzon raportin brenda afateve ligjore tek autoritetet mbikëqyrëse;
b) me gjobë nga 1 000 000 (një milion) deri në masën 3 000 000 (tre milionë) lekë, nëse subjekti i licencuar apo i lejuar:
i.nuk zbaton kushtet në lidhje me transportin e bimës së cannabis-it për qëllime mjekësore gjatë transportit apo kushtet për ruajtjen e paketimit original;
ii.nuk respekton rregullat në lidhje me planin e përpunimit dhe zhvillimit të prodhimit;
iii.nuk respekton rregullat në lidhje me planin e sigurisë, përfshirë përcaktimin e elementeve të mbrojtjes, rrethimit, sigurisë me telekamera dhe sigurisë fizike;
iv.nuk respekton rregullat në lidhje me shenjimin apo gjurmimin.
c)me gjobë nga 3 000 000 (tre milionë) deri në masën 5 000 000 (pesë milionë) lekë, nëse subjekti i licencuar apo i lejuar:
i.fsheh ose falsifikon dokumentet, duke mbjellë dhe administruar sipërfaqe më të mëdha me cannabis mjekësor ose industrial ose kur regjistrimin e sipërfaqeve nuk e ka kryer brenda afatit të parashikuar;
ii.nuk deklaron sipërfaqet në të cilat kultivon cannabis për qëllime mjekësore dhe/ose cannabis për qëllime industriale;
iii.eksporton nënprodukte ose produkte përfundimtare në sasi të ndryshme nga ajo e deklaruar, sipas përcaktimeve të këtij ligji;
iv.raporton në mënyrë të rremë të dhënat, për efekt të plotësimit të regjistrave, të parashikuara në këtë ligj;
v.kryen procese për të cilat nuk është i licencuar, i lejuar apo autorizuar;
vi.vazhdon aktivitetin edhe pas përfundimit të afatit të licencës apo lejes;
vii.pengon, shmang mbikëqyrjen apo verifikimin në lidhje me shenjimin dhe gjurmimin;
viii.kultivon, prodhon, përpunon, furnizon, tregton, mban, transporton bimë, fara, produkt me lëndë narkotike ose psikotrope të pashenjuar, sipas përcaktimeve të bëra në nenin 33 për shenjimin dhe gjurmimin.
2. Krahas gjobës së parashikuar në pikën 1, të këtij neni, personit juridik mund t’i caktohet si sanksion edhe ndalimi i përkohshëm i kryerjes së veprimtarisë për një periudhë nga 6 muaj deri në 3 vjet.
3. Kundërvajtjet administrative, sipas parashikimeve të këtij ligji, konstatohen dhe sanksionohen nga Agjencia.
4. Në kushtet e konstatimit të shkeljeve të Kodit Penal, Agjencia raporton, në zbatim të parashikimeve të Kodit Penal, pranë autoriteteve përkatëse sipas parashikimeve të Kodit të Procedurës Penale.
5. Të ardhurat nga gjobat derdhen 100% në buxhetin e shtetit.
Eksperienca e Maqedonisë së Veriut
Kroacia dhe Maqedonia e Veriut, si Çekia, Lituania dhe Polonia, janë ndër vendet e pakta në Evropë që kanë legalizuar përdorimin e marijuanës për qëllime mjekësore.
Ish-kryeministri maqedonas Zoran Zaev premtoi asokohe se do ta transformonte Shkupin në një “Amsterdam në Ballkan”.
Propozimi i Zaev-it, ishte që marihuana të bëhej plotësisht e ligjshme për t’u përdorur dhe të ishte e disponueshme gjerësisht në kafenetë e stilit holandez.
Në një intervistë për Deutsche Welle-n, Zaev mohonte se pas legjislacionit të tij të propozuar qëndronin interesa personale.
Ai premtoi se do të bëheshin përpjekje për të siguruar që fitimet e mundshme të riinvestoheshin në vend.
Posedimi dhe përdorimi i bimës nuk është ende i ligjshëm në të gjitha rrethanat.
RMV-ja u frymëzua nga qasja kanadeze e tregut të lirë për kultivimin dhe shitjen e kanabisit, me kompanitë private që lejohen të kultivojnë dhe shpërndajnë bimën.
Në vitin 2018, Korporata Ndërkombëtare Kanabis Kanadeze (ICC) ra dakord të blejë 100 për qind të “Balkan Cannabis Corp”.
Kjo e fundit, ka licencën maqedonase për kultivimin dhe nxjerrjen e kanabisit mjekësor, si dhe licencat bullgare të kultivimit të kanabisit mjekësor dhe kërpit.
Raporti
Më shumë se gjysma e popullsisë evropiane mbështet legalizimin e përdorimit të kanabisit për të rriturit.
Kjo, sipas të dhënave të konsulentëve të kësaj industrie, e cila u publikua të enjten e 7 prillit nga agjencia e lajmeve “Reuters”.
Qasja liberale e Evropës mund të korrë përfitime të shumta financiare dhe ekonomike siç shihet në Shtetet e Bashkuara.
Shumica e evropianëve mbështesin dyqanet e rregulluara të kanabisit, ndërsa një pjesë prej tyre nuk janë pro rritjes së bimës në shtëpi.
Raporti erdhi pasi Dhoma e Përfaqësuesve e SHBA-ve miratoi një projektligj për t’i dhënë fund ndalimit federal të marihuanës.
Shumë vende evropiane, përfshirë Gjermaninë, e kanë legalizuar kanabisin për qëllime të kufizuara mjekësore.
Malta u bë vendi i parë evropian që lejoi kultivimin e kufizuar dhe përdorimin personal të kanabis-it.
Tregu evropian i kanabis-it pritet të kalojë 3 miliardë euro të ardhura vjetore deri në vitin 2025.
