“Northern Lights”, romani i njohur gjerësisht i Philip Pullman, është votuar i gjashti në sondazhin e BBC Culture për librat më të mëdhenj për fëmijë të të gjitha kohërave.
Kurse Pullman është autori numër një i gjallë në listë.
Por kur u botua për herë të parë në SHBA në vitin 1996, romani u ndalua në disa pjesë të vendit dhe në vitin 2008 ishte libri i dytë më i sfiduar në SHBA.
“Northern Lights” fitoi medaljen Carnegie për letërsinë artistike për fëmijë në Mbretërinë e Bashkuar në vitin 1995, dhe në vitin 2019 Pullman u nderua me çmimin JM Barrie 2019.
Megjithatë, pikëpamja botërore e paraqitur në roman dhe pjesa tjetër e trilogjisë u dëshmua shumë për disa pakica vokale në SHBA.
Lista e librave të ndaluar të Shoqatës Amerikane të Bibliotekave të vitit 2008 e identifikoi titullin si librin e dytë më të sfiduar në vend, me kundërshtime që vinin nga Lidhja Katolike.
E gjithë trilogjia shkaktoi zemërim në disa pjesë të SHBA-ve.
Ndalimi mund të konsiderohet si një pararendës i censurimit të librave për arsye “morale”, botëkuptimore ose fetare.
Tani ndalimi dhe sfidimi i librave në SHBA është përshkallëzuar në një nivel të paprecedentë. ALA dokumentoi një numër të pashembullt sfidash të raportuara librash në vitin 2022, më shumë se 2 mijë e 500 tituj unikë, numri më i lartë i tentativave për ndalimin e librave që kur ALA filloi të gjurmonte të dhënat e censurës më shumë se 20 vjet më parë.
Librat për të rinjtë që janë synuar për tema të tilla si raca, gjinia dhe seksualiteti përfshijnë “Gender Queer” të Maia Kobabe, “All Boys Aren’t Blue” të George M Johnson dhe “Lawn Boy” i Jonathan Evison.
“Përpjekjet për të ndaluar librat janë përpjekje për të mbyllur gojën e autorëve që kanë marrë guxim të pamasë për të treguar historitë e tyre”, ka thënë presidentja e ALA Lessa Kanani’opua Pelayo-Lozada për BBC Culture.
“Shumica e librave që kundërshtojnë janë nga ose rreth individëve LGBTQ+ ose njerëzve me ngjyrë. Ata libra janë në raftet e bibliotekave sepse dikush në komunitet dëshiron t’i lexojë. Është detyra e një bibliotekari të sigurojë akses tek ata autorë dhe tregime, pavarësisht nëse pasqyrojnë përvojën e një lexuesi ose hedhin dritë mbi një këndvështrim të panjohur”.
Sipas saj, amerikanët gëzojnë lirinë e shprehjes dhe lirinë për t’u angazhuar me shprehjen e të tjerëve.
“Ne duhet të zgjedhim librat dhe idetë me të cilat duam të angazhohemi, por ne nuk mund të vendosim se çfarë mund të lexojnë dhe të mendojnë fqinjët tanë. Nuk arrijmë t’i heshtim historitë që nuk na pëlqejnë”, ka shtuar ajo.
Lëvizja për ndalimin e librave nxitet nga një pakicë vokale që kërkon censurë, ka treguar Kasey Meehan, drejtoreshë e projektit PEN America’s Freedom to Read.
“Ky vit shkollor pa efektet e ligjeve të reja shtetërore që censurojnë idetë dhe materialet në shkollat publike, një zgjatje e lëvizjes për ndalimin e librit të nisur në vitin 2021 nga qytetarët vendas dhe grupet e mbrojtjes. Këto përpjekje për të qetësuar fjalimin janë pjesë e fushatës së vazhdueshme mbarëkombëtare për të nxitur ankthin dhe zemërimin me qëllimin për të shtypur shprehjen e lirë në arsimin publik”.
Ndalimet ndodhën në 32 shtete, duke prekur katër milionë fëmijë dhe të rinj.
Rritja e librave të ndaluar përfshin më shumë tituj që prekin dhunën dhe abuzimin, shëndetin dhe mirëqenien, ose raste apo tema të pikëllimit dhe vdekjes.
Sakaq, arsyet e dhëna nga sfiduesit përfshijnë “propagandën e ideologjisë gjinore”, “materialin transeksual”, “përqafimin e ideologjisë trans që është një sulm ndaj vajzave/grave”, “sjellja e keqe seksuale’, “përdorimi i drogës/alkoolit”, “përmbajtja LGBTQ”…
E teksa BBC Culture nderon 100 librat më të mëdhenj për fëmijë të të gjitha kohërave, është një moment i mirë për të imagjinuar librat për fëmijë ende për t’u shkruar, një mori zërash ende për t’u dëgjuar, histori ende për t’u treguar.
