Pas dy vitesh rritje të çmimeve, ekonomistët ende nuk mund të bien dakord për atë që ka shkaktuar krizën më të keqe të inflacionit në botë në dekada.
Ndërsa fajtorët e zakonshëm të përmendur nga ekonomistët përfshijnë pengesat e zinxhirit të furnizimit të epokës së pandemisë, luftën në Ukrainë dhe politika të ndryshme ekonomike të SHBA-së, të tjerë thonë se kjo është për shkak të “lakmisë”. Ideja që kompanitë përdorin norma më të larta inflacioni si një justifikim për të rritur çmimet e tyre.
Megjithatë, sipas gjetjeve paraprake në një studim të Rezervës Federale mund të ketë diçka tjetër në lojë.
Sondazhi i 700 bizneseve zbuloi se fuqia e kërkesës së klientit tejkaloi të gjithë faktorët e tjerë që kompanitë peshojnë kur vendosin çmimet, duke përfshirë marzhet e qëndrueshme të fitimit dhe inflacionin e përgjithshëm.
Kjo do të thotë që një biznes në thelb mund të vendosë çmime aq të larta sa të dojë, për sa kohë që ato nuk janë aq të larta sa të largojnë bazën e klientëve. Me fjalë të tjera, është ekonomi fillestare: Oferta dhe kërkesa e mirë, e modës së vjetër.
Më shumë se 82% e bizneseve të anketuara thanë se kërkesa është faktorizuar në vendimet e tyre për çmimet, ndërsa vetëm 52% e bizneseve thanë se marrin parasysh normën e përgjithshme të inflacionit kur vendosin çmimet.
A janë klientët shumë të gatshëm të paguajnë çmime më të larta?
Klientët janë trajnuar për të toleruar rritjen e çmimeve, tha John Zhang, një profesor i marketingut në Shkollën Wharton në Universitetin e Pensilvanisë.
“Si konsumator gjatë inflacionit, ju e dini se kostot për kompanitë po rriten, kështu që, prandaj, bëheni më të hapur ndaj një çmimi më të lartë,” tha ai.
Miratimi i rritjes së çmimeve mund të nxisë çmime edhe më të larta në të ardhmen – një cikël që mund të jetë i vështirë për t’u thyer, tha Zhang.
Restoranti Mac and cheese i zotit Mac në Manchester, Neë Hampshire u përpoq të rriste çmimet pak nga pak për por kjo nuk ishte e mjaftueshme për të mbuluar rritjen e kostos për biznesin, tha nënkryetari i operacioneve Mark Murphy.
Nga frika e reagimit të klientëve, restoranti pranoi marzhe më të vogla në vend që të caktonte çmimin e darkës së tyre.
Kur biznesi më në fund rriti çmimet, Murphy tha se vendimi ishte “i dhimbshëm”.
“Ne po shikonim shitjet dhe porositë tona çdo ditë, dhe po kontrollonim çdo rishikim për të parë se çfarë po thoshin njerëzit,” tha Murphy. “Ishte shumë e frikshme.”
Pavarësisht frikës, çmimet e ngritura të z. Mac nuk ndikuan në biznes.
“Ajo që përfunduam duke gjetur ishte se klientët mund të mos kenë qenë të lumtur për këtë, por ata nuk ishin të befasuar. Unë mendoj se ata e kuptuan disi që çmimet po rriten. Ata e shohin atë kudo që shkojnë”, tha ai.
Murphy tha që restoranti që atëherë ka rritur çmimet më shumë se një herë.
Një shkëputje e mundshme nga çmimet e larta
Kompanitë shumëkombëshe Colgate, Procter & Gamble dhe PepsiCo kanë rritur çmimet me përqindje dyshifrore gjatë vitit të kaluar, sipas raporteve të të ardhurave të tyre të tremujorit të parë.
Megjithatë, ndërsa ekonomia ngadalësohet, klientët së shpejti mund të jenë më pak të prirur të paguajnë për mallra dhe shërbime, tha Zhang.
Bizneset mund të jenë tashmë në harmoni me ndryshimin: Të anketuarit nga Fed thanë se presin presione më të ulëta të kostos dhe çmimeve në vitin e ardhshëm.
