Në dy dekadat që ajo ka qenë jashtë Qeverisë, në mënyrë të jashtëzakonshme, ka zhvilluar një portofol ndoshta edhe më të pasur se ai që mbajti si sekretare e shtetit gjatë mandatit të dytë të Presidentit Clinton.
Madeleine Albright do të shërbente në bordin e Bursës së New York-ut, si dhe do të bashkëthemelonte “Albright Stonebridge Group”, një firmë e strategjisë së biznesit.
Ajo ndihmoi në monitorimin e zgjedhjeve, ndër detyrat e tjera, si kryetare e Institutit Kombëtar Demokratik.
Në të njëjtën kohë, nuk i ndali mësimet për diplomaci pranë Universitetit Georgetown, ndërsa vazhdoi të shkruante libra.
I fundit prej tyre (i shtati) është “Ferri dhe destinacione të tjera: Një kujtim i shekullit të XXI-të”.
“Më mori shumë kohë për të gjetur zërin tim”, tha Albright, e cila nuk filloi të punonte në qeveri deri në moshën 39-vjeçare.
“Unë jam e sigurt që nuk do të hesht tani”.
Më poshtë gjeni një intervistë e saj, dhënë për prestigjiozen “New York Times”, më 25 prill 2020.
Libri juaj i fundit kishte të bënte me ngritjen e fashizmit. Pra, më lejoni t’ju pyes këtë: Është e qartë se pandemia e coronavirusit u ka dhënë mundësi udhëheqësve autoritarë për të konsoliduar kontrollin. A ofron ai ndonjë mundësi për liderët demokratë?
Është më e ndërlikuar nga sa duket.
Unë besoj se për shumë çështje në luftimin e pandemisë, duhet të përdorni një qeverisje të centralizuar dhe gjithashtu të keni një mesazh që del që është konsistent dhe vjen nga lideri i autorizuar.
Pyetja është se si shfrytëzohet.
Ajo që Viktor Orbán ka bërë në Hungari është se ai ka përfituar nga pandemia për të hequr qafe strukturat institucionale.
Por ajo që më duket interesante në SHBA është se ka pasur marrëveshje dypartiake për paketat që Kongresi po mbledh dhe që presidenti po i nënshkruan më pas.
Kështu që unë mendoj se pandemia mund të tregojë efikasitetin e punës së bashku dhe se jo i gjithë aktiviteti i qeverisë është i keq.
E dini atë klishe për ju që nuk duhet të lini një krizë të shkojë dëm? Ka gjëra që duhen parë nga ky këndvështrim.
Pra, si mund të përdoret ndryshe kjo krizë pozitivisht?
Nëse ka vullnet të mirë dhe dëshirë për të gjetur një qasje ndërkombëtare ndaj pandemisë, atëherë kriza do të ketë treguar se nuk ka asnjë mënyrë për t’u marrë me këtë nëse nuk e shihni si një problem shumëkombësh.
Kështu që unë do të shpresoja se ky është një shembull se ku kriza mund të përdoret për të përmirësuar komunikimin ndërkombëtar.
Unë jam paragjykuar për këtë.
Kam qenë ambasadore në Kombet e Bashkuara dhe e gjithë jeta ime bazohet në të qenit person ndërkombëtar.
Është gabim që presidenti amerikan të flasë me Asamblenë e Përgjithshme dhe është e gjitha sovranitet, sovranitet, sovranitet.
Fjala “global” nuk është një fjalë me katër shkronja.
Ne duhet t’i bëjmë institucionet t’i përgjigjen nevojave tona dhe jo vetëm të themi se janë të padobishme.
A ka ndonjë presion diplomatik që Shtetet e Bashkuara mund të kishin ushtruar që do të na kishte ndihmuar të merrnim ekspertët tanë në Wuhan më herët dhe të na jepte një kuptim më të mirë të asaj që po ndodhte?
Në fund të fundit, ne do të duhet të kuptojmë se çfarë ka ndodhur. Është thelbësore për ne që të punojmë me kinezët.
Ata kanë qartë një përgjegjësi për sa i përket mënyrës se si e trajtuan fillimisht coronavirusin dhe në mënyrën e tyre për të mos komunikuar – disa sugjerojnë se ky ishte një komplot amerikan.
Por unë thjesht do t’ju lexoj këtë, sepse është mënyra se si ndihem.
“Në krizën aktuale, për shembull, imagjinoni një president që ka udhëhequr që nga fillimi, i cili ka promovuar një strategji kontrolli emergjence në mbarë botën, që ka investuar bujarisht në kërkimet mjekësore, një president që e trajtoi pandeminë si një sfidë të përbashkët, jo një konkurrencë. Kjo pranverë e veçantë dhe e trazuar, ndërsa rrimë në shtëpi për periudha më të gjata se zakonisht, le të mendojmë se çfarë po na tregon coronavirusi dhe të shqyrtojmë me kujdes zgjedhjet me të cilat përballemi. Ne mund të mësojmë nga historia ose mund ta përsërisim historinë; ne mund të përqafojmë përgjegjësitë tona ndërkombëtare ose të përpiqemi të shkojmë vetëm.”
Në këto linja, ju gjithmonë keni promovuar idenë e Shteteve të Bashkuara si “kombi i domosdoshëm”. Por ne po ecim shpejt drejt një të ardhmeje – nëse nuk jemi tashmë atje – ku nuk është domosdoshmërisht rasti. Çfarë pasojash ka kjo për mënyrën se si ky vend mund të zhvillojë politikën e jashtme?
Nuk ka asgjë në përkufizimin e të domosdoshmes që thotë “vetëm”.
Kjo do të thotë se Shtetet e Bashkuara duhet të angazhohen me partnerët e saj. Dhe prejardhja e njerëzve bën një ndryshim.
Pra, për mua si Çekosllovakia, Shtetet e Bashkuara nuk u përfshinë në Mynih dhe ndodhën gjëra të tmerrshme.
Pastaj në Angli gjatë luftës kur erdhën Yankees, gjithçka ndryshoi. Unë jam dëshmitare e faktit që bën ndryshimin se ku janë Shtetet e Bashkuara dhe besoj në rëndësinë e të qenit Amerika lider brenda një partneriteti që merret me probleme të reja; jo dikush që i urdhëron të gjithë, por ai që dëgjon çfarë thonë partnerët tanë dhe bën biseda diplomatike.
Ndoshta kjo duket utopike për momentin, por unë mendoj se kjo krizë e coronavirusit duhet të përdoret në një mënyrë që t’i hedh një vështrim tjetër Kombeve të Bashkuara, të shohë se si marrëdhëniet e organizatave rajonale.
Por ka kaq shumë kundërshembuj negativë: Lufta e Vietnamit; C.I.A. ndërhyrja në Amerikën Latine; historia jonë e gjatë në Lindjen e Mesme, të cilën e vutë re. Pra, pse dikush nuk duhet të jetë skeptik ndaj retorikës për Amerikën si komb i domosdoshëm?
Vietnami ishte padyshim një fatkeqësi e tmerrshme.
Lufta në Irak ishte një fatkeqësi e tmerrshme.
Unë mendoj se ne e kemi keqkuptuar Lindjen e Mesme.
Pra, për të qenë i drejtë dhe i sinqertë dhe analist, përveç të qenit person politik, duhet të shpjegosh gabimet dhe të kuptosh se si të mos i përsëritësh.
Njeriu duhet të pranojë gabimet, dhe padyshim që unë do t’i pranoj dhe do ta bëj.
Cili ishte gabimi më i madh në politikën e jashtme që bëri Amerika kur ju punonit aktivisht në diplomacinë e jashtme amerikane?
Ajo për të cilën jam penduar në shumë mënyra – sepse ka të bëjë me atë se si përdoret ose nuk përdoret OKB-ja – është ajo që ndodhi ose nuk ndodhi në Ruandë.
Unë gjithashtu mendoj se ndërsa ne u përpoqëm shumë për të zhvilluar një marrëdhënie funksionale me rusët, për çfarëdo arsye ata mendonin se ne ishim të përbuzur ndaj tyre, gjë që ne nuk ishim.
Ne kemi bërë gabime duke mos qenë në gjendje të kuptojmë plotësisht se çfarë ka ndodhur në vendin X.
Ia vlen të analizohet se çfarë shkon keq në mënyrë që të mos e përsërisim historinë.
Në librin tuaj të ri përfshiheni në sanksionet kundër Irakut në vitet 1990. Në mënyrë të veçantë ju shkruani për atë intervistë famëkeqe nga viti 1996 me Lesley Stahl në “60 Minutes” në të cilën ju folët për koston e jetës së fëmijëve irakianë si rezultat i atyre sanksioneve. Ju vërtet theksoni në libër se numri i të vdekurve u tregua në fund të ishte shumë më i vogël se sa besohej në atë kohë, por jam kurioz të di se çfarë mësuat nga ajo situatë në lidhje me sanksionet dhe ngritjen e një çështjeje të politikës së jashtme ndaj publike.
Ajo që thashë ishte krejtësisht budallallëk.
Unë e përdor atë në klasën time si një shembull se si është e rëndësishme të mendosh për atë që do të thuash.
Unë kam kërkuar falje për këtë, nuk mund t’ju them sa herë.
Ajo që do të doja të bëja është të shpjegoj më shumë kontekstin dhe si ishte në Kombet e Bashkuara në atë kohë.
Ajo që po ndodhte ishte se armëpushimi nga lufta e Gjirit ishte përkthyer në një sërë rezolute sanksionesh.
Detyra ime ishte të sigurohesha që sanksionet të mbaheshin.
Meqë ra fjala, ne nuk kemi shumë mjete në kutinë e veglave diplomatike, pavarësisht sa të fuqishëm jemi.
Sanksionet u vendosën nga OKB-ja para se të shkoja atje.
Ato ishin sanksionet më të ashpra, më gjithëpërfshirëse ndonjëherë, dhe e vetmja gjë që ata përjashtuan, sepse kjo është politika amerikane, ishte ushqimi dhe ilaçet.
Por më pas hasëm probleme. Sadam Huseini nuk do të lejonte OKB-në të shpërndante ushqimin dhe ilaçet.
Nuk kishte asnjë dyshim që njerëzit po lëndoheshin, por atëherë përpiqesha të thosha se në thelb ishte për shkak të faktit se Sadam Huseini nuk po përmbushte atë që kërkohej prej tij.
Por ne mësuam në shumë mënyra se sanksionet gjithëpërfshirëse shpesh dëmtojnë njerëzit e vendit dhe nuk arrijnë realisht atë që kërkohet për të ndryshuar sjelljen e vendit që sanksionohet.
Kështu, ne filluam të shikojmë diçka të quajtur “sanksione të zgjuara” ose “sanksione të synuara”.
Ne në administratën e Klintonit filluam ta zhvillonim atë pasi kishim të bënim me Millosheviçin.
Ju përmendët se, keni kërkuar falje për atë deklaratë, por nuk e kam plotësisht të qartë se për çfarë kërkove faljet tuaja. A ishin ata sepse deklarata ishte e pashpirt apo faktikisht e pasaktë apo zbuloi diçka në lidhje me realitetet e politikës së jashtme që ju nuk dëshironit ta zbuloni? Të gjitha të mësipërmet?
Unë nuk mendoj se sanksionet ia vlejnë jetën e ndonjë fëmije, sinqerisht, sepse nuk besoj në këtë. Sanksionet nuk duhej të ishin kundër tyre.
Por unë mendoj se nëse ktheheni prapa dhe përpiqeni të kuptoni se si u vendos i gjithë ky regjim sanksionesh dhe si u përkthye nga armëpushimi, atëherë mund të kuptoni se si filluan të ketë probleme për mënyrën se si u zbatuan sanksionet jashtë.
