Tregu i transferimeve në Itali është vetëm një copë nga teatri i protagonistëve, secili me momentin e tij të famës, secili me frazën e tij dhe batutat e tij. Aktorët kryesorë ndryshojnë javë pas jave, gjithmonë të ndryshëm, por të gjithë disi të ngjashëm.
Ata janë pothuajse gjithmonë burra të moshës së mesme me kostume të mira dhe me fatin e dikujt që ka shkuar në Las Vegas dhe ka vënë bast një shumë që nuk mund ta përballojë për ta humbur. Ata janë drejtorë sportivë, një kategori e veçantë, me nuanca, në të vërtetë jo të përcaktuara.
Çdo klub i beson drejtorit të tij detyra të ndryshme, pra kompetenca. Është ai që merret me merkaton, ai që njeh edhe dinamikën e dhomave të zhveshjes, ai që rregullon bilancin e klubit dhe është i plotfuqishmi që i bën të gjitha këto gjëra së bashku.
Detyrat ndryshojnë edhe titujt dhe rolet. Ai mund të jetë drejtor sportiv, shef i zonës teknike, menaxher i përgjithshëm, drejtues i futbollit, teknikisht mund të jenë figura të ndryshme brenda të njëjtit klub, por ka gjithmonë një që duart e tij duket se i kalojnë fatet e një ekipi, sikur e tashmja dhe e ardhmja e kompanisë të vareshin prej tij.
Në epokën që e bëri tregun e transferimeve një teatër të përhershëm, gjithmonë të gjallë edhe gjatë sezonit, drejtorët sportive, do ta përdorim këtë emër për lehtësi, janë bërë superyje të paktën po aq sa futbollistët dhe trajnerët.
Çdo emër korrespondon me një personazh, një histori, karakteristika, tendenca dhe veçori si për lojtarët.
Një ekip i besuar Giuseppe Marotta-s do të kërkojë dhe gjejë lojtarë me parametra zero në treg, përvojë dhe besueshmëri të menjëhershme. Cristiano Giuntoli di të tërheqë lojtarë me potencial të pashprehur ose të padyshuar.
Pantaleo Corvinoai ka sy e veshë kudo dhe mund të ndërtojë një ekip fëmijësh të pamposhtur në çdo kategori, aq sa duhen politika dhe ligje për ta ndaluar.
Walter Sabatini, në rregull, Walter Sabatini “është një gjendje shpirtërore” (cituar nga Massimiliano Gallo). Shumë drejtorë sportivë, nga ana tjetër, janë të mirë mbi të gjitha në qeverisjen e humorit të presidentëve të paparashikueshëm: ata janë Igli Tare (Lotito), Carlo Osti (Ferrero), Stefano Capozucca (Preziosi).
Tradita e futbollit italian e ka mitizuar drejtorin sportiv, e ka bërë një njeri të shenjtë të aftë për çdo gjë: një kult pagan që është bërë pjesë e traditës popullore.
Në vitin 1987, Pupi Avati xhiroi një nga filmat italianë më interesantë për futbollin, jo parodinë e zakonshme, komedinë e karikaturës, quhet “Minuta e fundit” dhe është një histori introspektive, një shëmbëlltyrë realiste dhe dekadente mbi dilemat e një drejtori sportiv.
Walter Ferroni/Ugo Tognazzi drejton një ekip nga Seria A e viteve 1980, duke kërcyer mes problemeve financiare, marrëveshjeve të njëpasnjëshme dhe shtrëngimeve të duarve. Ai është i vetmi njeri që mund ta mbante klubin në këmbë me përvojën e tij, lidhjet e tij, njohuritë e tij për lojën dhe për njerëzit.
Ai ishte mjeshtri shpirtëror që e shohim sërish sot te drejtorët e të gjitha ekipeve të Serie A, ata që në fund ia dalin pavarësisht gjithçkaje, madje edhe në krye të renditjes.
Giuntoli duhet të ketë gjithashtu diçka nga Walter Ferroni, i cili tani mund ta rikthejë Juventus-in atje ku e meriton duke ndërtuar ekipin ashtu siç dëshiron Max Allegri, sepse më parë ka pasur dikë që e ka ndërtuar atë me kokë poshtë.
Dhe ka disa “sarkazëm” për Inter-in që duhet ta bëjë tregun e transferimeve praktikisht pa likuiditet, duke u mbrojtur nga sulmet e superfuqive të futbollit botëror, por duke ditur që ata janë pretendent për Scudetto-n sepse Beppe Marotta e ndërton skuadrën në mënyrën e vet.
Pak vite para daljes së “Ultimo Minuto”, Italo Allodi ishte bërë drejtor sportiv i Napoli-t. Në mesin e viteve ‘80, Allodi ishte në fund të karrierës së ti, i kishte parë të gjitha, ai kishte ndërtuar “Grande Inter”-in e Helenio Herrera-s dhe Juventus-in të cilët do të fitonin titujt e Serie A në vitet 1970, kishte mbajtur poste federale dhe pothuajse kishte sjellë Eusebio, Beckenbauer dhe madje edhe Pele në Itali, më pas u ndalua nga një lloj rebelimi nga tifozët e Santos.
Por Napoli sapo kishte blerë Maradona-n dhe kishte nevojë për dikë me fuqi të mëdha për të ndërtuar një ekip fitues nga e para rreth lojtarit më të fortë në botë. Në atë kohë Allodi konsiderohej ende numri “1” dhe Ferlaino mund të vinte bast vetëm për të, dhe për një Pierpaolo Marino shumë të ri, i cili më vonë do t’i vidhte disa hile nga Allodi.
Mitologjizimi i drejtorve sportiv (DS) është një histori tërësisht italiane, një nga historitë e shumta të futbollit. Jashtë Italisë, përveç disa emrave legjendar, si Monchi nga Sevilja, DS nuk kanë të njëjtën atmosferë.
Gazetari italian, Fabrizio Romano, i cili është bërë një fytyrë e tregut të transferimeve vitet e fundit konfirmoi këtë ndjenjë italiane për DS-të.
“Në Itali drejtorët sportiv marrin komplimente të mëdha ose kritika të mëdha në bazë të rezultateve të skuadrës, ata konsiderohen si përgjegjës kryesor për ecurinë e një sezoni. Jashtë vendit ndodh më pak. Thjesht, në kampionatet e tjera një rol të vogël i atribuohet të gjithë lojtarëve të botës së futbollit që nuk janë trajnerë dhe lojtarë”, tha Romano.
Vetëm Spanja, dhe në një masë më të vogël Portugalia, mund të mburret me një traditë të ngjashme, por është larg asaj forme të çuditshme italiane të paganizmit.
Në vitin 2017 gazeta “Marca” donte t’u bënte të ditur lexuesve të sajë gjithë drejtorët sportivë të La Liga-s, si për t’u dhënë atyre rëndësinë dhe meritën e duhur. Pastaj i quajti “Monchi-t e tjerë”. E vetmja gjë që mungonte ishte se nuk ua “dinte” emrat.
Nga ana tjetër, futbolli anglo-sakson është në një frekuencë krejtësisht të ndryshme. Anglia, e cila historikisht ka shenjtëruar menaxherët e saj të gjithëdijshëm, është sikur nuk pranon figura të tjera.
“Ata po arrijnë atje në Premier League vitet e fundit, po përshtaten me një strukturë korporative më të shtresuar, aq sa ka gjithnjë e më pak menaxherë të gjithanshëm”, thotë Romano.
Në Liverpool, Jurgen Klopp ka zgjedhur drejtorin sportiv për këtë seancë të merkatos, i ka imponuar kompanisë Jorg Schmadtke, i cili do të qëndrojë për tre muaj dhe më pas do të shohim nëse do të rinovohet marrëveshja për një periudhë më të gjatë.
Është një ide e rolit, një perceptim diametralisht i kundërt (nga ai italian). Nga njëra anë janë drejtuesit sportivë që drejtojnë lojërat, zgjedhin trajnerë dhe lojtarë, i japin identitet skuadrës dhe klubit, dhe nga ana tjetër vetëm personazhe të vogla që nënshkruajnë marrëveshje të ngjashme me ato të një praktikanti.
Shembulli i Liverpool-it është domethënës, sepse “Anfield” ishte shtëpia e një prej drejtorëve sportivë më të famshëm të Anglisë, Michael Edwards, i cili punoi njëmbëdhjetë vjet me të kuqtë, ndonëse me detyra të ndryshme, dhe solli Momo Salah, Fabinho, Virgil van Dijk, Sadio Mane dhe ndërtoi ekipin që riktheu Champions-in në Liverpool në 2019.
Ndryshimi i perspektivës së Premier League mund të shihet tashmë te fuqitë e reja të mëdha. Txiki Begiristain ka fuqi totale te Manchester City, padyshim në koordinim të vazhdueshëm me Pep Guardiola-n, dhe te Arsenal, Edu dhe Mikel Arteta punojnë në simbiozë së bashku, duke ndjekur një model shumë aktual.
Në fund të fundit, nëse Italia është atdheu i drejtorëve sportivë, do të thotë që këtu do të nisin importet e modeleve dhe personelit, edhe për kampionatin më të pasur në botë. Nuk është rastësi që në Premier League janë edhe Fabio Paratici te Tottenham dhe ish-shefi i skautëve të Watford dhe Brescia, Filippo Giraldi, te Nottingham Forest.
“The Guardian” botoi një artikull të gjatë në fillim të kësaj jave për të treguar rëndësinë e DS-ve në Premier League.
“Ata që ishin ulur më parë në sediljen e pasme, tani kanë zbuluar një protagonizëm të ri”, shkruan gazeta britanike.
Dhe teksti jep shembullin e John Murtough, dikush që është te Manchester United që nga viti 2013 dhe drejtor sportiv që nga viti 2021, por vetëm së fundmi është përmendur në njoftimet për shtyp. Ai është i pranishëm në fotot e kompanisë, ka filluar të jetë një fytyrë e njohur në mediat sociale. Dinamikë që në Itali do të ishte shumë normale.
Vetëm Milan-i duket se po shkon në drejtimin e kundërt. Pas lamtumirës së Paolo Maldini dhe Frederic Massara, dy që nuk kishin nevojë për prezantim, kuqezinjtë i kanë caktuar postin e drejtorit sportiv Antonio D’Ottavio-s, i cili prej vitesh punon me Geoffrey Moncada-n, një njeri që jashtë punës së tij shquhet se nuk njihet.
Është kundërrevolucioni kuqezi i kësaj vere, që ndryshon identitetin e Milan-it dhe gjithashtu idenë që kemi për drejtorin sportiv të një klubi të madh italian. Ky operacion nuk garanton aspak një profil të ulët dhe më pak vëmendje nga shtypi dhe fansat.
Në të vërtetë, do të jetë një mundësi për të polarizuar sa më shumë pozicionet. Një sezon i mirë për Milan-in do të sjellë me vete një mal me “të thashë” dhe “ata kishin të drejtë”, një sezon i keq do të lërë në fuqi mitizimin e DS me emër të njohur.
