Njëherë e një kohë, kishte një truk për të mësuar historinë evropiane: mjaftonte të studioheshin pemët gjenealogjike të familjeve mbretërore dhe degëzimet e tyre për të kuptuar pothuajse gjithçka.
Më pas, erdhi epoka e kryeministrave britanikë, e ndjekur nga ajo e zgjerimit perëndimor – studimi i listës së presidentëve amerikanë ndihmoi në kuadrin historik të asaj periudhe.
Në disa dekada për të studiuar historinë e këtij fillimi të çuditshëm të mijëvjeçarit të tretë, ndoshta në shkollat e mesme dhe universitetet – nëse nuk janë hequr nga inteligjenca artificiale – do të studiohen familjet industriale, ata që formësojnë ekonominë (dhe shoqërinë) e kohës sonë.
Arnaults (Evropë), Waltons (Amerika), Ambanis (Azi), Ruperts në Afrikë, Rineharts në Oqeani, përkatësisht familjet më të pasura të kontinentit: problemet e Elon Musk me blerjen e kushtueshme të “Twitter”-it dhe aksioneve të “Tesla”-s, e kanë rrëzuar atë nga froni i më të pasurve në botë, në të cilin tani ulet Bernard Arnault, i cili së fundmi ka mbushur 74 vjeç, president dhe CEO i “LVMH Mowt Hennessy Louis Vuitton”, grupi më i madh global i produkteve luksoze që sapo ka prekur, më 24 prill, kapitalizimin rekord prej 500 miliardë dollarësh.
BERNARD ARNAULT, 74 VJEÇ – INDUSTRIA E MODËS
I lindur në një familje industriale në Roubaix, Francë, Arnault u diplomua në Ecole Polytechnique (në të kaluarën, duke mbajtur një fjalim në universitet, ai kujtoi se sa thelbësore e konsideron trajnimin si inxhinier për jetën e tij dhe karrierën e tij si sipërmarrës).
Kur në vitim 1984 ai vuri dorën për riorganizimin e “Holding Agache-Willot-Boussac” (kontejner i dyqanit “Bon Marché” dhe mbi të gjitha i “Christian Dior”), e quajti atë, “Financière Agache” dhe prej andej filloi ngritja e parezistueshme: solli markën “Christian Dior” të kthyer në suksesin global dhe pesë vjet më vonë, ai u bë aksionari kryesor i “LVMH Mowt Hennessy Louis Vuitton”, i së cilës mbetet kryetar dhe CEO sot (ai është gjithashtu Kryetar i Bordit të Drejtorëve të Groupe Arnault S.E., kompania e familjes së tij).
I martuar dy herë, ai ka pesë fëmijë (çështja e trashëgimisë është ende një pyetje e hapur, por Arnault ka ende 6 vjet para se të arrijë kufirin e moshës për detyrën e tij, i rritur së fundmi nga 75 në 80 vjeç).
Vajza e madhe dhe e vetmja femër, Delphine (CEO e Dior), Antoine (CEO i Christian Dior SE, kompania mbajtëse që familja përdor për të kontrolluar “LVMH”-në dhe është gjithashtu CEO i Berluti dhe kryetar joekzekutiv i Loro Piana).
Pastaj vjen Alexandre (VP ekzekutiv Tiffany & Co) , Frédéric (CEO Tag Heuer) dhe Jean, më i riu (drejtor i prodhimit të orës në Louis Vuitton).
Numrat e “LVMH”-së, mund të shpjegohen me zgjedhjen për të diversifikuar falë blerjeve të synuara (gjatë viteve, Celine, Bulgari, Fendi, Rimoëa, Tiffany i janë bashkuar grupit), për të mbajtur kontrollin e plotë mbi shpërndarjen, të çmimeve me pakicë (100% plotësisht çmimi) dhe niveli i shkallëve.
Filozofia, nga ana tjetër, është shumë evropiane – shumë franceze – për të vënë bast gjithçka mbi krijimtarinë, shijen, e aftë të krijojë margjinalizim të frikshëm siç mund të bëjë vetëm tregu i luksit.
Nga ana tjetër, në shekullin e 17-të, Jean-Baptiste Colbert, kryeministër i Louis XIV, shpiku industrinë e luksit për t’u marrë me epërsinë detare spanjolle – siç tha Mark Twain, historia nuk përsëritet saktësisht, por priret të rimojë.
Është domethënëse që familja më e pasur në Amerikë nuk e ka grumbulluar pasurinë e saj të madhe me teknologji, apo financa, por me tregti.
Jo prodhimi dhe shitja e luksit, si Arnaults, por shitja e shpërndarjes popullore në shkallë të gjerë. Ai i rrjetit gjigant të supermarketeve t quajtur “Walmart” në pronësi të të familjes Walton.
Dhjetë më të pasurit
– 1 BERNARD ARNAULT DHE FAMILJA Asetet: 211 miliardë Vendi: Francë
– 2 ELON MUSK Pasuritë: 180 miliardë Shteti: SHBA
– 3 JEFF BEZOS Asetet: 114 miliardë Shteti: SHBA
– 4 LARRY ELLISON Asetet: 107 miliardë Shteti: SHBA
– 5 WARREN BUFFETT Asetet: 106 miliardë Shteti: SHBA
– 6 BILL GATES Asetet: 104 miliardë Shteti: SHBA
– 7 MICHAEL BLOOMBERG Asetet: 94.5 miliardë Shteti: SHBA
–8 CARLOS SLIM HELU DHE FAMILJA Asetet: 93 miliardë Shteti: Meksikë
– 9 MUKESH AMBANI Pasuritë: 83.4 miliardë.Shteti: India
– 10 STEVE BALLMER Pasuritë: 80.7 miliardë Shteti: SHBA
KUSHËRINJTË WALTON DHE KOLOSI I SHITJES / ÇMIMET E ULËTA (DHE PAGAT)
Waltons janë familja më e pasur në Amerikë (234 miliardë pasuri sipas Bloomberg): rreth gjysma e aksioneve të “Walmart” mbahen nga shtatë trashëgimtarë të themeluesve Sam Walton (vdiq në 1992) dhe vëllai i tij James “Bud” (vdiq në 1995).
Trashëgimtarët përfshijnë tre fëmijët e gjallë të Sam – Rob, Jim dhe Alice – bashkëshortja e tij Christy dhe djali i tij, Lukas, plus dy vajzat e Budit, Ann dhe Nancy.
Rob Walton shërbeu si kryetar për më shumë se dy dekada dhe mbetet në bord, së bashku me kryetarin aktual, Greg Penner, dhëndri i tij (familja zotëron gjithashtu Arvest Bank, e cila operon 16 banka në Arkansas, Oklahoma, Missouri dhe Kansas).
Waltons kanë një etikë provinciale të saktë, shumë amerikane, që nuk mund të ishte më larg nga Parisi kozmopolit i Arnaults: çmime të ulëta me pakicë, zbritje të vazhdueshme, negociata shumë të vështira me furnitorët, kosto shumë të ulëta të personelit (para pandemisë, mesatarja për orë pagën ishte prej 14,26 dollarë, ekuivalente me afërsisht 25,200 dollarë në vit për punonjësit e “Walmart” me kohë të plotë ishte nën kufirin kombëtar të varfërisë për një familje me katër anëtarë).
Dhe të paktën publikisht, Waltons bëjnë një mënyrë jetese mjaft modeste, pavarësisht nga pasuria e tyre e madhe (pasuria e Waltons është afërsisht 234 miliardë dollarë sipas Indeksit të Miliarderëve të Bloomberg. Jo të gjithë Waltons-ët punojnë në biznesin e familjes, megjithatë, ka nga ata që kanë zgjedhur për të “ndjekur fusha të pasionit personal”).
Origjina në Arkansas, në 1962
Sam Walton, themeluesi, hapi dyqanin e parë “Walmart” në Arkansas në vitin 1962 dhe pati katër fëmijë me Helen Robson: Rob, John, Jim dhe Alice.
Kur Sam vdiq në 1992, pronësia e aksioneve të “Walmart” ishte në një kasafortë familjare: secili nga fëmijët e tij zotëronte 20% të Ëalton Enterprises, ndërsa ai dhe Helen zotëronin secili 10%.
Helen trashëgoi 10% (pa taksa, falë një operacioni mendjemprehtë nga këshilltarët e saj) të Sam kur ai vdiq.
Profili i ulët “Waltonian”, shumë jugor, nënkuptonte që kur Samuel Robson Walton i njohur si “Rob”, djali i madh i Walton, CEO deri në vitin 2015, shkatërroi “Daytona Coupe”-n e tij prej 15 milionë dollarësh, një lajm që u publikua me bujë nga shtypi amerikan.
John, djali i dytë, i cili kishte shërbyer në Vietnam në Beretat e Gjelbërta, vdiq në një aksident ajror në 2005-ën, duke lënë të venë dhe një djalë.
James Walton, i njohur si Jim, është djali më i vogël i themeluesit, presidentit të “Arvest Bank” të familjes. Ai shërbeu gjithashtu në bordin e drejtorëve të “Walmart” përpara se të zëvendësohej nga djali i tij Steuart në 2016.
Tani ai kryeson “Walton Enterprises” – kompania private që trajton vetëm investimet dhe financat e familjes Walton – nga zyra modeste në Bentonville, Arkansas.
Pasioni për artin e Alices ‘të vogël’
Motra më e vogël, Alice Walton, e cila nuk ka fëmijë, nuk mori kurrë një rol aktiv në drejtimin e biznesit familjar: ajo zotëron një koleksion të madh arti.
Në bazë të pasurisë, është ideja dhe muza e themeluesit: vëmendja obsesive ndaj logjistikës, kontrolli i plotë i shërbimit të saj të kamionëve drejt dhe nga magazinat rajonale të “Ëalmart”.
Racionalizimi i logjistikës nga Walton, çoi në rritje eksponenciale, nga 190 dyqane në vitin 1977, në 800 në vitin 1985.
Pozicioni dominues i “Walmart” (4634 dyqane në të gjithë Shtetet e Bashkuara), çoi në të ashtuquajturin “Efekti Walmart” nga titulli i librit të Charles Fishman’s 20 , i cili i referohet ndikimit ekonomik në bizneset e vogla lokale kur një gjigant si “Walmart” hap një vendndodhje në zonën e tyre.
“Efekti Walmart” zakonisht manifestohet duke detyruar bizneset e vogla të shitjes me pakicë jashtë biznesit, duke ulur pagat për punonjësit e konkurrentëve.
Mekanizmi është i thjeshtë, në brutalitetin e tij: “Walmart” është punëdhënësi më i madh privat në Shtetet e Bashkuara dhe falë madhësisë së tij, mund të diktojë çmimin e dëshiruar për furnitorët. Kështu, që “Walmart” i shet mallrat e tij me çmime më të ulëta se kompanitë e tjera më të vogla.
Kur “Walmart” hap një vendndodhje të re, çmimet më të ulëta dhe përzgjedhja e madhe e mallrave në dyqanet e tij priren t’i largojnë konsumatorët nga shitësit lokalë.
Me uljen e shitjeve, dyqanet më të vogla lokale shohin se fitimet e tyre pakësohen dhe ulin kostot. Ndonjëherë mbyllen. Në rastet kur “Walmart” ka braktisur një vendndodhje, është parë se si efekti negativ në konkurrencë ka vazhduar edhe pas daljes së gjigantit.
MAHARAXHËT E RINJ TË INDISË: AMBANI / DHE AJO DHOMË ME QERA
Familja më e pasur në Azi mund të jetë surprizë, sepse nuk janë as kinezë, as japonezë, por indianë. Ata janë Ambani-t, të udhëhequr nga Mukesh Ambani (lindur më 19 prill 1957), trashëgimtar i pasurisë së “Reliance Industries”, një gjigant i energjisë, mediave dhe tekstilit, kompania me kapitalizimin më të madh në Indi.
Ai është djali i madh i patriarkut Dhirubhai Ambani (1932-2002), një njeri “self-made”, që themeloi “Reliance” nga një dhomë e vetme me qira me një kushëri.
Mukesh Ambani është aktualisht presidenti dhe shefi ekzekutiv i “Reliance Industries”. Nëse mbiemri Walton është diskrecion (përveç serisë së thyer të ndërtuar me porosi), Ambani-t e duan pompozitetin: familja ka jetuar që nga viti 2012 në Antilia, një ndërtesë 27-katëshe në Mumbai, ndërtimi i së cilës kushtoi dy miliardë euro dhe që punëson një staf prej 600 personash (në Buckingham Palace janë vetëm 400, gjithçka është relative).
Mbi 37,000 metra katror sipërfaqe me një garazh me 168 makina, sallë vallëzimi, 9 ashensorë me shpejtësi të lartë, teatër, kopshte çati, pishina, spa. Është rezidenca private më e shtrenjtë në botë.
Dhe të mendosh se kur Dhirubhai Ambani vdiq në vitin 2002, duke mos lënë asnjë testament, dy djemtë e tij, Mukesh dhe Anil, filluan një mosmarrëveshje trashëgimie që zgjati më shumë se dhjetë vjet.
Nëna, Kokilaben, duhej të ndërhynte për të zgjidhur mosmarrëveshjen dhe për të ndarë biznesin familjar midis vëllezërve: tek Anil, telekomunikacioni dhe shërbimet financiare, Mukesh mbajti kontrollin mbi tekstile, naftë dhe gaz, petrokimike dhe rafinim (për ndarjen e aseteve ishte gjithashtu shoqëruar me një klauzolë dhjetëvjeçare moskonkurrence).
Është qasharak lajmi i fundit, sipas të cilit Mukesh Ambani së bashku me James Murdoch ka marrë të drejtat për të shfaqur transmetimin Succession – serialin televiziv që sipas shumëkujt do të ishte i frymëzuar nga Murdochs.
Sepse Ambani zotëron gjithashtu “Viacom18” dhe me “Succession”, ai ka vendosur të shtojë konkurrencën e tij me “Disney” në një nga tregjet me rritje më të shpejtë në botë për transmetimin në Indi (firma kërkimore Media Partners Asia, shkruan Financial Times, parashikon që në Indi, industria e videove në internet do të dyfishojë të ardhurat vjetore në 6.5 miliardë dollarë deri në vitin 2027 dhe vendi vlerësohet të ketë një audiencë transmetimi prej mbi gjysmë miliardë njerëzish).
“Viacom18” është një partneritet midis konglomeratit “Ambani’s Reliance Industries, Paramount” dhe një grupi investitorësh të mbështetur nga një fond sovran i pasurisë nga Katari, i drejtuar nga Murdoch dhe Uday Shankar, një ish-ekzekutiv i “Disney”-t.
ANTON DHE HUBERTE RUPERT / LUKSI AFRIKAN
Familja më e pasur në Afrikë, Ruperts, nga Stellenbosch, janë afrikano-jugorë. Patriarku është Anton Rupert (1916-2006), i cili me gruan e tij Huberte Rupert (1919-2005) krijuan “Grupin Rembrandt”, i cili nga duhani, u zgjerua në sektorin e luksit, duke themeluar “Richemont” në 1988 (që i përket Richemont, ndër të tjera: Cartier, Dunhill, , Seeger, Piaget, Vacheron Constantin dhe Montblanc). Anton dhe Huberte kishin tre djem: Johann (president i Richemont), Antonij dhe Hanneli.
PASURIA MË E MADHE E OQEANISË DHE ETIKA E GINA RINEHART
Familja më e pasur në Oqeani, industria australiane e minierave Rineharts, udhëhiqet nga Gina 69-vjeçare, vajza e themeluesit të “Hancock Prospecting”, Lang Hancock, i cili vdiq në vitin 1992.
Ende në temën e komploteve familjare, Gina Rinehart dhe fëmijët e saj u gjendën në qendër të një mosmarrëveshjeje shumë të komplikuar ligjore – menaxhimi i një besimi familjar shumë miliardë dollarësh që bllokoi pagesat e dividentëve prej të paktën 2 miliardë dollarësh në vitin 2019.
Në një intervistë të rrallë (me përgjigje me shkrim) dhënë për “The Australian Financial Review” për të festuar tre dekada në krye të “Hancock Prospecting”, Rinehart thotë se nuk ka ndërmend të ngadalësojë ritmin ndërsa i afrohet të shtatëdhjetave dhe do të vazhdojë të investojë në hekur, bakër, litium, ar dhe toka të rralla.
Ajo mbetet gjithashtu e hapur për blerjen e kompanive të tjera. Një “Trumpiste” e hekurt, tashmë në vitin 2012 ajo kishte ndezur polemika duke i kërkuar qeverisë australiane të ulë pagën minimale – “Kjo mund t’i ndihmojë punëdhënësit të punësojnë më shumë staf”, – ndërsa kritikonte etikën e punës së australianëve: “Nëse jeni xheloz se kush ka më shumë para, mos rrini atje duke u ankuar; bëni diçka për të fituar më shumë. Mos e humbni kohën duke pirë duhan dhe duke u shoqëruar me njerëz. Punoni më shumë, kjo është e gjitha”.
