“Heshtje” nga Çernobili. Siç është raportuar nga IAEA, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike, sistemi i monitorimit të rrezatimit nuk transmeton më informacion, pasi vendi ka qenë nën kontrollin e ushtrisë ruse.
Për më tepër, Çernobili është shkëputur nga rrjeti elektrik: ishte kompania ukrainase “Npc Ukrenergo”, ajo që raportoi se uzina e Çernobilit “ishte shkëputur nga rrjeti për shkak të luftimeve në zonë” (edhe nëse ishte tashmë joaktive, d.m.th. tre reaktorët që nuk shpërthyen ata ishin fikur që nga fundi i shekullit të kaluar).
Sipas ministrit të Jashtëm ukrainas, Kuleba, një armëpushim është i nevojshëm për të rilidhur Çernobilin me rrjetin: Energoatom, kompania shtetërore që mbikëqyr energjinë bërthamore në Ukrainë, tha se situata mund të çojë në lëshimin e materialit radioaktiv: “gjeneruesit me naftë ” kanë një autonomi prej 48 orësh”, atëherë sistemet e ftohjes për depozitat e materialit bërthamor do të ndalojnë së punuari, duke bërë që çlirimi i rrezatimit të jetë i pashmangshëm. Çfarë do të thotë?
Të gjithë e mbajnë mend fatkeqësinë e Çernobilit pranë Kievit në vitin 1986. Megjithatë, pak kujtojnë se nuk ishte i pari.
Shtatë vjet para tragjedisë, në 1979-ën, ndodhi një aksident shumë i rëndë në Shtetet e Bashkuara, në Pensilvani: ai i termocentralit bërthamor të “Three Mile Island”.
Në shkallën që mat aksidentet bërthamore, ai arriti në 5 nga një maksimum prej shtatë. Kontrolli i dëmeve, tani i lejon disa njerëz të jetojnë gjithmonë pranë këtij ishulli në mes të një lumi.
Por pikërisht nga Pensilvania duhet të fillojmë të kuptojmë se cilat janë “7 shtyllat e sigurisë bërthamore” të përmendura ditët e fundit nga drejtori i përgjithshëm i IAEA-s, argjentinasi Rafael Mariano Grossi.
Shtatë Shtyllat e Sigurisë Bërthamore filluan të marrin formë vetëm pas vitit ‘79 me vizitën e presidentit të atëhershëm të Shteteve të Bashkuara, Jimmy Carter, në kompleks.
Dhe pastaj, sigurisht, me Çernobilin ku supozohet se sistemi i monitorimit është ende në funksion, por transmetimet janë bllokuar (vetëm lëvizja e mjeteve të rënda në zonën përreth ditëve të fundit kishte ngritur pluhur radioaktiv nga toka, duke ngritur niveli gjashtë herë).
Pse është kaq problem që vetë Grossi kërkoi që të mund të shkonte fizikisht dhe të vizitonte gjendjen e zonës së Çernobilit dhe termocentralin?
Lista mund të duket si një formalitet i thjeshtë për t’u anashkaluar. Por siç dihet, respektimi i procedurave është gjithçka.
Shtatë shtyllat janë:
– integriteti i strukturave,
– pajtueshmëria me procedurat,
– liria për të bërë pyetje dhe për të punuar pa stres,
– kontrolli logjistik,
– monitorimi i rrezatimit,
– aftësitë,
– komunikimet.
Të paktën dy prej nuk respektohen as në termocentralin më të madh bërthamor në Evropë, atë të Zaporizhias që trupat ruse pushtuan natën midis 3 dhe 4 marsit: komunikimet (interneti dhe telefonat e bllokuar), liria për të bërë pyetje (komanda u mor nga ushtria ruse), logjistika pa ndërprerje.
Shtylla e dytë, e cila u ngrit nga eksperti i energjisë dhe ekzekutivi i CNR, Nicola Armaroli edhe para sulmit rus, është rezultat i drejtpërdrejtë i Çernobilit.
Në serialin “Sky” mbi fatkeqësinë, është e qartë se mprehtësia hierarkike në fuqi në atë kohë në BRSS, në procesin e zbërthimit në 1986, nuk lejoi që të ngriheshin pyetje.
Dhe kjo sigurisht luajti një rol në ngjarje (duhet mbajtur mend se reaktori i Çernobilit ishte një RBMK-1000, një teknologji ruse që përdorte grafit dhe ishte shumë e paqëndrueshme në temperatura të ulëta. Aksidenti atomik i vitit 1986 ndodhi gjatë një prove në këto kushte).
Ndërsa me fatkeqësinë e Fukushimës, shtatë shtyllat nuk mjaftuan. Me sulmin ndaj termocentraleve, Vladimir Putin nuk respekton gjithashtu nenin 56 të integrimit në Traktatin e Gjenevës (“Mbrojtja e punimeve dhe instalimeve që përmbajnë forca të rrezikshme
“Punimet ose instalimet që përmbajnë forca të rrezikshme, domethënë diga mbrojtëse ose ndalime bërthamore mbi termocentralet për prodhimin e energjisë elektrike, nuk do të jenë objekt sulmesh, edhe nëse janë objektiva ushtarakë”.
