Aktet e mospajtimit nuk janë të pazakonta në Kinë.
Me kalimin e viteve, shpërthime të papritura lokale të kundërshtimit janë shkaktuar nga një sërë çështjesh – nga ndotja toksike deri te grabitjet e paligjshme të tokave, ose keqtrajtimi i një anëtari të komunitetit nga duart e policisë.
Por këtë herë është ndryshe.
Ekziston një temë në fokus të popullit kinez dhe shumë prej tyre po ‘ngopen’ gjithnjë e më shumë me të – duke nxitur një reagim të gjerë kundër kufizimeve të qeverisë me qasje zero-Covid.
Tani po ndodhin protesta të mëdha në rrugë, në qytete dhe kampuset universitare në të gjithë vendin.
Në një farë mënyre, është e vështirë të shpjegohet se sa tronditëse është të dëgjosh një turmë në Shangai që bën thirrje që lideri i Kinës Xi Jinping të japë dorëheqjen.
Është jashtëzakonisht e rrezikshme këtu të kritikosh publikisht sekretarin e përgjithshëm të Partisë Komuniste. Rrezikon të futesh në burg.
E megjithatë ata ishin në rrugën e Shangait që mban emrin e qytetit Xinjiang ku një zjarr vrau 10 banorë dhe kufizimet zero-Covid u fajësuan për pengimin e ambulancës e cila do të mund t’i shpëtonte.
Një protestues thërret: “Xi Jinping!”
Dhe qindra përgjigjen: “Jep dorëheqjen!”
Përsëri dhe përsëri: “Xi Jinping! Jep dorëheqjen! Xi Jinping! Jep dorëheqjen!”
Shtohet edhe brohoritja: “Partia Komuniste, largohu! Partia Komuniste!
Për një organizatë politike pa prioritet më të madh se qëndrimi në pushtet, kjo është një sfidë aq e madhe.
Qeveria duket se ka nënvlerësuar në mënyrë drastike pakënaqësinë në rritje ndaj qasjes zero-Covid – një politikë e lidhur pazgjidhshmërisht me zotin Xi, i cili kohët e fundit u zotua se nuk do të kishte asnjë shmangie nga politika.
Për më tepër, nuk ka asnjë rrugëdalje të lehtë nga këndi në të cilin Partia duket se e ka futur veten.
Ajo ka pasur tre vjet për t’u përgatitur për një rihapje eventuale, por në vend që të ndërtojë më shumë njësi spitalore dhe të theksojë nevojën për vaksinime, ajo ka derdhur burime të mëdha në objektet e testimit masiv, bllokimit dhe izolimit të dizajnuara për të fituar një luftë kundër një virusi që nuk largohet kurrë.
Një sfidë për ideologjinë komuniste kolektiviste
Për grupet e protestuesve, me sa duket pa koordinim qendror, të dalin në rrugë anembanë Kinës dhe në mediat sociale , dhe për disa që më pas të bëjnë thirrje në mënyrë eksplicite që Xi dhe partia komuniste të largohen, është një tronditje sizmike.
Jehona me Iranin është e pranishme sipërfaqësisht, edhe nëse dy kulturat politike dhe shkaqet e afërta të trazirave janë krejtësisht të ndryshme. Njëlloj, nxitimi për të krahasuar këto protesta me ato të vitit 1989 është joshës, por i gabuar, siç ka qenë më parë gjatë periudhave të shumta të mospajtimit gjatë dy dekadave të fundit.
Por shumë vëzhgues zbulojnë dy faktorë unikë në lidhje me protestat aktuale. Në vitin 1989, protestat u kufizuan kryesisht në Pekin, por këto demonstrata janë shumë më të përhapura gjeografikisht. Së dyti, ekziston një ndjenjë se shkaku i afërt – politika e pafundme dalluese e Xi-së kundër Covid-it – është e mjaftueshme për të nxjerrë njerëzit në rrugë, por edhe mjaft tingëlluese për të ngritur pyetje më të gjera se si funksionon shteti kinez.
Një nga vështirësitë për qeverinë është se zyrtarët lokalë, kanë vendosur kontrolle të rrepta dhe megjithatë nuk kanë fuqi reale mbi një politikë të centralizuar që nuk ofron një afat kohor për ciklin e bllokimeve dhe protestave për të. Pamja e spektatorëve pa maska nga e gjithë bota që shijojnë futbollin në Doha është edhe më e hidhur për një vend që nuk mund të jetojë pas tre vjetësh me virusin.
Qeveria kineze thotë se kjo është për shkak se ajo i dha përparësi jetës mbi ekonominë.
Megjithatë, në përgjigje të padurimit publik, më 11 nëntor komisioni kombëtar i shëndetësisë publikoi një plan 20-pikësh për të përmirësuar disa kontrolle të virusit, të tilla si ulja e periudhave të karantinës dhe lehtësimi i kufizimeve në kontaktet e ngushta të rasteve të konfirmuara, duke rritur shpresat për njerëzit e zakonshëm kinezë se jeta dhe të ardhurat e tyre ditore do të kthehen më pranë normalitetit.
Por lehtësimi i pritshëm nuk ka ndodhur. Të mërkurën e javës së kaluar Kina raportoi rreth 30.000 infeksione të reja me Covid, rekordi më i lartë. Deri të dielën kjo shifër kishte arritur në 40.000.
Xi nuk ka gjasa të tolerojë mospajtimin për një kohë të gjatë, pasi ai ka të ngjarë t’i shohë protestat si një sfidë jo vetëm për politikën e tij Covid, por për ideologjinë komuniste kolektiviste dhe autoritetin e tij. Në vitin 2013, vetëm disa muaj pas emërimit të tij si sekretar i përgjithshëm i partisë, Xi mbajti një fjalim në të cilin ai paralajmëroi për rëndësinë kryesore të mbrojtjes së supremacisë ideologjike, duke thënë se “pasi shkelen mbrojtjet ideologjike, mbrojtjet e tjera janë shumë të vështira për t’u mbajtur”.
Askush nuk mund ta dijë ende se sa të dobëta janë mbrojtja e PKK-së, apo nëse ndonjë digë ka plasur.
Pavarësisht se çfarë do të ndodhë më pas, për Xi kjo është një goditje për prestigjin e tij ndërkombëtar vetëm disa muaj pas rikthimit në skenën botërore.
Me gjithë retorikën e tij të kohëve të fundit për përtëritjen e madhe të Kinës, rënien e perëndimit dhe fuqinë e PKK për të ndryshuar rrjedhën e historisë, ai tani rrezikon të duket “i vdekshëm”…
