Sot Sally Bayley jep shkrim krijues në Universitetin e Oksfordit. Ajo është një shkrimtare e suksesshme (do të jetë në Festivalin e Letërsisë Mantua më 8 shtator), ajo është aq e pavarur dhe e fortë sa zgjedh të jetojë në një varkë të ankoruar në brigjet e Thames. Por jo gjithçka në jetën e saj ishte e lehtë, përkundrazi. “Kur isha katërmbëdhjetë vjeç u paraqita spontanisht në shërbimet sociale, – thotë ajo, – sepse nuk doja të jetoja më në shtëpinë time”.
Një histori e letërsisë dhe e jetës së Bayley, 43 vjeç, e cila nis shumë herët, në një nga ato familje që letërsia i ka quajtur “jofunksionale” prej disa kohësh. Vetë ajo e tregon kështu: “Unë u rrita në një familje ku mbizotëronte një personalitet karizmatik: ai i tezes sime, Di. Jam rritur me vëllezër në një familje me pak burra. Burrat praktikisht u dëbuan nga tezja ime, e cila ishte një lloj matriarkeje. Personaliteti i saj i fortë theu të gjitha lidhjet origjinale me familjen time të parë. Kështu që shkova në shërbimet sociale.
Familjet kujdestare dhe më vonë komuniteti i fëmijëve ku kalova dy vjet, ishin kalime të nevojshme, ose ndoshta kampe refugjatësh, të cilat më mbanin larg një mjedisi shumë kontrollues. Kujdesi aty ishte një përgjigje emergjente ndaj kontrollit të detyrueshëm të tezes sime. Përgjigjja ime ndaj atij kontrolli, në të vërtetë mjaft e ashpër (e frymëzuar nga Jane Eyre), ishte të ndaloja së ngrëni. Kur u largova nga shtëpia, isha aq plot me fantazi të letërsisë viktoriane, sa arrita të riimagjinoja veten si një jetime rebele e Jane Eyre.
Rruga për të dalë
Këtu, megjithatë, në jetën e Sally shfaqet një gjë shumë e rëndësishme: libri. “Si fëmijë, – vazhdon ajo, – më duhej një rrugëdalje nga bota ku jetoja. Më duhej të krijoja një familje të re, kështu që shkova ta kërkoja në një nga librat që po lexoja. Jane Eyre dhe Miss Marple dhe më pas Betsey Trotwood e David Copperfield u bënë familja ime letrare, por ata ishin edhe hetuesit e mi ndihmës, ata kishin për detyrë të zbulonin me mua se çfarë po ndodhte në botën e çuditshme të të rriturve rreth meje.
Letërsia i shpëton jetën, në kuptimin e vërtetë të fjalës. Sidomos Shekspiri, i cili “krijon botë absurde; vetë teatri tregon botë absurde dhe shtëpia jonë, në shumë mënyra, në imagjinatën time ishte një pjesë teatri jofunksionale… Ishte plot dalje dhe hyrje, me tezen time gjithmonë të inatosur, duke fyer të gjithë majtas e djathtas. Shekspiri është shumë i interesuar për natyrën e çrregullt të temperamentit, për nuancat e natyrës njerëzore: duke e lexuar gjeta pothuajse të gjitha përgjigjet e pyetjeve të mia për absurditetin e ngjarjeve dhe sjelljeve të caktuara”.
Nga Shekspiri ajo mësoi marrëdhëniet teatrale midis roleve mashkullore dhe femërore, atë lloj zbehjeje midis zhanreve për shkak të konventave të kohës së tij, në të cilat burrat ishin të detyruar kulturalisht të luanin rolet e grave. Si fëmijë Sally ishte tërhequr gjithmonë nga personazhet që shkojnë përtej kufijve të zhanrit dhe historisë. Gjatë adoleshencës së saj, për shembull, ajo adoptoi personazhin e Xhesikës nga Tregtari i Venecias, sepse “më lejonte të shkoja nga vajza në djalë: në termat shekspiriane është një maskim teatror; në tregimin tim ishte gjithashtu një teknikë bazë mbijetese”.
Me pak fjalë, leximi bëhet dalja e saj e sigurisë, spiranca e saj në një botë të vështirë dhe përndryshe të padurueshme. Dhe më pas, si në një përrallë moderne, Bayley bëhet personi i parë në sistemin e ndihmës së Këshillit të Qarkut të Ëest Sussex që ka studiuar në universitet. Në Universitetin St. Andreës, për të qenë të saktë, një institucion shumë prestigjioz.
Karriera e saj u ngrit në mënyrë progresive. Ajo ishte anëtare e Fondit Letrar Mbretëror (2018-2020) dhe është dalluar si në letërsi artistike, ashtu edhe në atë jofiction dhe kritikë letrare. Ajo ka shkruar disa libra: ‘Girl With Dove’ (2021), një kujtim i rafinuar që është gjithashtu një deklaratë autentike e dashurisë për klasikët dhe romani ‘No Boys Play Here’ (2022). Rrënjët e letërsisë për të kanë qenë poezitë.
“Pothuajse të gjitha shkrimet e mia i kanë rrënjët në poezi. Poezia është pasioni im i parë. Unë kam shkruar që kur isha shtatë ose tetë vjeç. Të shkruarit është një zakon i detyrueshëm, por një detyrim pozitiv. Librat e mi dalin nga tingulli i zërit të nënës sime që reciton vargjet e saj të preferuara dhe më pas zëri i saj duke kënduar. Më kujtohen lëvizjet e një rrobaqepëseje, si i rregullonte modelet e rrobave”. Para shërbimeve sociale, mbi të gjitha.
Marrë nga Il Corriere della Sera
