Le ta nisim me “Të Lirë”.
Është një libër nga Lea Ypi, i cili flet për vuajtjet e komunizmit dhe përjetimin e vetë autores në ato vite tranzicionale shqiptare.
Ka arritur suksese të njëpasnjëshme jo vetëm në arenën kombëtare, por edhe në sferën ndërkombëtare, duke qenë një titull, i cili ofron një optikë të veçantë të të parit regjimin komunist, nga vëzhgimi i çiltër i një fëmije.
Revista javore amerikane “The New Yorker” e ka renditur Ypin me librin e saj, ndër më të rekomanduarit për t’u lexuar.
Shkrimi i Ypit përshkruhet si një kujtesë fëmijënore e mprehtë dhe e dhimbshme.
Po ashtu edhe si një punë e kritikës sociale dhe e një meditimi mbi mënyrën se si duhet jetuar me qëllim, në një botë ku historia, duket e frymëzuar nga dezinformimi.
“Në vitin 1990 Lea Ypi iu kërkua të shkruante një ese shkollore. Tema ishte një ish-kryeministër që kishte mbjellë turp për atdheun e saj socialist, Shqipërinë. Ky njeri – një tradhtar, sipas mësueses së Ypit, Nora – ia kishte dorëzuar kombin në vitin 1939 fashistëve italianë. Disa muaj më vonë një bombë ajrore ra mbi kokën e tij”, ka shkruar “The Guardian”.
Edhe “The Times” e ka përshkruar librin dhe rrëfimin e Ypit, si një histori e tiranit në sytë e një fëmije.
“Në Shqipërinë komuniste të viteve 1980, disa objekte kishin peshë të jashtëzakonshme. Merrni një kanaçe Coca-Cola. Këto ishin aq të rralla sa njerëzit blinin kanaçe të përdorura dhe të zbrazëta për t’i ripërdorur si stoli të çmuara për xhamat e tyre. Një gur mund të zinte vendin tuaj në radhën e bukës ndërsa prisni në radhën e qumështit, por nëse nuk do ta kthenit në kohë, do të hidhej tutje, papritmas do t’i hiqej funksioni i tij”, sipas “The Times”.
“Liberation Day” nga George Saunders
Është koleksioni i parë i tregimeve të George Saunders që nga “Tenth of December” i vitit 2013.
Nëntë tregimet e “Liberation Day” marrin në konsideratë lidhjen njerëzore, fuqinë, skllavërinë dhe shtypjen me humorin dhe dhembshurinë e Saunders.
“Këto histori jo vetëm që janë të shkruara në mënyrë perfektë, ato vijnë me mjaft komedi sa të buzëqeshni dhe ndjeshmëri të mjaftueshme për t’ju ndalur papritur”, ka shkruar “The Guardian”.
Kurse “Sydney Morning Herald” ka shkruar se “Saunders është mjeshtëror”.
“The Kingdom of Sand” nga Andrew Holleran
Tregon historinë e ekzistencës së gjysmë-vetmisë së një tregimtari pa emër, teksa kujtimet e jetës së tij të mëparshme vijnë e shkojnë.
“Holleran paraqet një soditje elegjike dhe shumë qesharake jo vetëm për plakjen, por për një moshë… Një meditim i urtë, mendjemprehtë mbi vitet e muzgut të një homoseksuali dhe muzgun e Amerikës”, ka shkruar “The Guardian”.
“Bournville” nga Jonathan Coe
Përfshin 75 vjet të historisë britanike përmes jetës së një familjeje që jeton në periferi të Birmingham-it pranë një fabrike të famshme çokollate.
Ngjarjet dhe personazhet e romanit kryqëzohen me ato nga trilogjia e Coe që filloi me “The Rotters’ Club” të vitit 2001 dhe përfundoi me “Middle England” e vitit 2018.
“Financial Times” ka shkruar se Coe, “me humor të konsiderueshëm, satirë – dhe nganjëherë zemërim të mprehtë – është vendosur si zëri i ndërgjegjes politike të Anglisë”.
“Demon Copperhead” nga Barbara Kingsolver
Sipas “The Guardian”, riimagjinimi modern i David Copperfield nga Barbara Kingsolver është një “ripunim i fuqishëm” i romanit më të famshëm dhe personal të Charles Dickens.
Ndryshe është quajtur si “libri për të cilin ajo ka lindur për ta shkruar”.
I vendosur në rajonin e lindjes së Kingsolver në Appalachia, ai transpozon kritikën e Dickens për padrejtësitë e Britanisë Viktoriane në Amerikën bashkëkohore, ku Copperhead jeton thuajse në varfëri mes krizës së opioideve në SHBA.
“Trespasses” nga Louise Kennedy
Në Belfast të viteve 1970, një mësuese e re katolike, Cushla, takon një protestant më të moshuar e të martuar në lokalin në pronësi të familjes së saj.
Një takim ky që ndryshon jetën e të dyve, përgjithmonë.
Teksa një aferë mes të dyve përparon, lajmet e përditshme të telasheve shpalosen dhe tensionet në qytet përshkallëzohen.
“Washington Post” ka shkruar se ndryshe nga tregimet e saj të mëparshme të shkurtra, në librin e ri “Kennedy ka më shumë hapësirë për të mishëruar personazhet dhe për të dramatizuar vështirësitë e tyre.
“Ajo e bën këtë me mjeshtëri, duke e bindur lexuesin e saj për gjithçka që shpaloset”.
“The Book of Goose” nga Yiyun Li
Është ajo që “The Observer” e quan një përrallë “thellësisht të çuditshme” të dy vajzave adoleshente në Francën rurale të pasluftës.
Ato sajojnë një mashtrim letrar dhe për pak kohë bëhen një sensacion botues.
“New York Times” e ka cilësuar |një fabul ekzistenciale që ndriçon lëmshin e motiveve pas shkrimit tonë të tregimeve”.
“There are More Things” nga Yara Rodrigues Fowler
Fowler është cilësuar nga “Financial Times” si “një nga 30 të rinjtë më emocionues të planetit”.
“There are More Things” tregon historinë e Catarina-s – e cila rritet në një familje të njohur politike në Olinda, Brazil – dhe londinezes Melissa.
Kur ato takohen, teksa shpërthejnë trazirat politike në Brazil dhe Mbretëri të Bashkuar, miqësia e tyre intensifikohet.
Romani është “një lexim pasurues”, sipas “The Irish Times”.
“Nga trazirat kaotike të Londrës dhe Brexit-it në epokën e errët të diktaturës ushtarake të Brazilit, ky roman përshkruan një portret emocionues të trashëgimisë së dhunës”.
“Getting Lost” nga Annie Ernaux
“Cilësia që e dallon shkrimin e Ernaux mbi seksin nga të tjerët në mjedisin e saj është mungesa totale e turpit”, ka shkruar “The Guardian”.
Lidhet me një kujtim të një lidhjeje të zjarrtë dashurie 18-mujore midis Ernaux dhe një diplomati të martuar rus që filloi në Leningrad në vitin 1988 dhe vazhdoi në Paris.
Është libri i dytë i Ernaux që është frymëzuar nga kjo çështje – i pari, një roman i lehtë, i ngjashëm me kujtimet, ishte “Simple Passion” i vitit 1991.
Tashmë në të 80-at, ajo është një personazh i njohur letrar në Francë. Shkrimi i saj mbi seksin është i lirë dhe i drejtpërdrejtë, eksplicit dhe subversiv.
“The Last White Man” nga Mohsin Hamid
Hamid huazon një mendjemadhësi të zgjuar nga Metamorfoza e Kafkës për të shqyrtuar me imagjinatë racën dhe racizmin përmes personazhit të Anders, një burri të bardhë që jeton në një qytet të vogël amerikan. .
Ai zgjohet një mëngjes dhe sheh se lëkura e tij është errësuar.
Teksa Anders fillon të përballet me konflikte në jetën dhe marrëdhëniet e tij dhe teksa gjithnjë e më shumë njerëz ndjekin shembullin, dhuna dhe trazirat shpërthejnë në rrugë.
“Për një roman që eksploron funksionet dhe supozimet e racizmit, është një histori jashtëzakonisht shpresëdhënëse”, ka shkruar “The Washington Post”.
Njeriu i fundit i bardhë është “një roman i shkurtër me fjali shumë të gjata”, sipas “The Guardian”.
“Një përrallë e çuditshme, e bukur alegorike… imponuese, sikur të rrëfehet si një lloj përrallë popullore për brezat e ardhshëm”.
